سعدآباد
مجموعه سعدآباد یکی از نقاط تاریخی و گردشگری شهر تهران محسوب می شود که روزانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می کند. این مجموعه دارای دیدنی های بسیاری است که همین موضوع آن را به مکانی مناسب برای دوست داران عکاسی تبدیل کرده است.
تاریخچه
مجموعه سعدآباد چهار دوره تاریخی را به خود دیده است که شامل دوره های قاجاریه، پهلوی اول (رضا خان)، پهلوی دوم (محمدرضا پهلوی) و دوره پس از انقلاب اسلامی ایران است. سعدآباد در دوران حکومت سلسله قاجار بنا شده است و شاهان این سلسله از آن به عنوان سکونت گاه تابستانی (ییلاق) استفاده می کردند. رضا خان پس از کودتای سال 1299 وسعت سعدآباد را افزایش داد و باغ های مختلفی را به آن اضافه کرد و در قسمت های مختلف این باغ ها، کاخ هایی را برای مناسبت های مختلف بنا کرد.
کاخ های مجموعه سعدآباد
سعدآباد دارای 18 کاخ کوچک و بزرگ است که برخی از آن ها هم اکنون تبدیل به موزه شده اند و برخی دیگر نیز در اختیار نهاد ریاست جمهوری قرار دارند، این کاخ ها به قرار ذیل هستند :
- کاخ احمدشاهی (این کاخ هم اکنون در حال مرمت است)
- کاخ شهوند (کاخ موزه سبز فعلی، محل اقامت تابستانی رضا خان)
- کاخ سفید (کاخ موزه ملت، محل اقامت تابستانی محمدرضا پهلوی)
- کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی سابق)
- کاخ اسود یا سیاه (موزه هنر‌های زیبای کنونی)
- کاخ شمس (موزه پوشاک سلطنتی)
- کاخ اشرف (موزه ظروف سلطنتی)
- کاخ غلامرضا (موزه سلاح های دربار)
- کاخ ملکه مادر
- کاخ احمدرضا
- ساختمان عبدالرضا (امور اداری سعدآباد)
- کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا (دفتر مدیریت)
- کاخ شهرام پسر اشرف (موزه نظامی)
- کاخ فریده دیبا
- کاخ قدیم ولیعهد رضا پهلوی (موزه بهزاد)
- کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی (موزه دفینه سابق)
- کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه (موزه خط و کتابت میرعماد)
- کاخ لیلا
افزون بر کاخ‌هایی که در بالا به آن ها اشاره شد، مجموعه سعدآباد دارای تأسیسات و امکانات دیگری از قبیل سالن های مرغداری و گاوداری، باغ های موز و گلخانه های گوناگون، چشمه سارها، استخر‌های مختلف، زمین‌های تنیس، سالن بولینگ، سینما و آمفی تئاتر بدون سقف است. همچنین موزه های جدیدی از قبیبل موزه آلبوم های سلطنتی و اسناد در ساختمان گارد شاهنشاهی، موزه آشپزخانه سلطنتی در ساختمان آشپزخانه موزه ملت، موزه برادران امیدوار، موزه آب، موزه استاد فرشچیان و موزه اتومبیل‌های سلطنتی به کاخ موزه سعدآباد اضافه شده اند.
درب های باغ سعدآباد
از آنجا مجموعه سعدآباد وسعت زیادی دارد، دارای درب های مختلف است که هرکدام از از این درب ها برای منظور خاصی مورد استفاده قرار می گرفتند. این درب ها عبارتند از:
- درب نظامیه (رضا خان بیشتر از این در وارد سعدآباد می‌شد)
- درب زعفرانیه
- درب خیابان دربند (محمدرضا پهلوی بیشتر از این در وارد کاخ می‌شد)
- درب میدان دربند
- دو درب در جعفرآباد
- درب رودخانه
- درب کاخ سفید
موقعیت جغرافیایی
سعدآباد مجموعه ای 110 هکتاری است که در کوهپایه های توچال و دره دربند واقع شده است. این مجموعه شامل عمارت ها و کاخ هایی است که در یکی از خوش آب و هواترین نقاط تهران واقع شده است که از شمال با کوه های البرز, از مشرق با گلابدره, از مغرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد، همچنین مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد دارای 180 هکتار جنگل طبیعی، چشمه سارها، قنات ها، باغستان ها، گلخانه ها و خیابان است.
آب و هوا
با توجه به اینکه مجموعه سعدآباد از در منطقه ای کوهستانی و در ارتفاع 1650 تا 1800 متری از سطح دریا قرار دارد، میانگین دمای سالانه این مجموعه برابر با 12.9 سانتی گراد برآورد شده است، همچنین گذر رودخانه جعفرآباد از وسط محوطه سعدآباد به بهتر شدن آب و هوای آن کمک شایانی کرده است.
قنات های باغ سعدآباد
آب باغ سعدآباد در زمان رضا خان از طریق رودخانه دربند تأمین می شد، اما با افزایش وسعت مجموعه سعدآباد، این میزان آب برای آب رسانی کل مجموعه کافی نبود، از این رو برای رفع این مشکل 12 قنات احداث شد، این قنات ها عبارتند از:
- هراش آب
- قنات قوام الدوله
- قنات کاخ سنگی
- قنات جعفرآباد
- قنات آب نما
- قنات کاخ سفید
- قنات‌های دفتر مخصوص
- قنات جوادیه
- قنات گلخانه
- قنات کاخ شمس
- قنات خوابگاه
